Làng Gốm Thanh Hà - tinh hoa làng nghề truyền thống

Nằm cách Hội An 3km về hướng Tây, vào thế kỉ 16,17, Thanh Hà là một ngôi làng rất thịnh đạt, nổi tiếng các mặt hàng gốm, đất nung được trao đổi, bán buôn khắp các tỉnh miền Trung Việt Nam. Nghề gốm của làng có nguồn gốc xuất xứ từ Thanh Hóa, sau khi đã tiếp thu được một số vốn liếng kĩ thuật thì làng đã hình thành một làng gốm như ngày hôm nay.

Các sản phẩm gốm Thanh Hà ngày càng được cải tiến mẫu mã
để phù hợp với thị hiếu mới

Đây là nơi cung cấp ngói âm dương xây dựng phố cổ Hội An. Những năm gần đây, các hộ sản xuất đã cải tiến mẫu mã phù hợp với thị hiếu bằng nhiều loại gốm trang trí nội thất và gốm lưu niệm. Làng gốm với những sản phẩm như: lu, chum, vại bình hoa, chậu cảnh nhằm phục vụ cho đời sống người dân. Với những nguyên liệu chính là đất sét và nhờ vào đôi bàn tay chế tác khéo léo của các nhệ nhân, các sản phẩm của làng gốm được mang nhiều hình dáng màu sắc và độ bền riêng biệt. Chính những người thợ gốm Thanh Hà đã làm nên và cung cấp gạch, ngói lợp, ngói lát nền cho các ngôi nhà cổ ở Hội An và các khu vực chung quanh.

Hiện nay, người dân làng gốm Thanh Hà đang làm đúng những công việc và theo đúng cách cha ông họ đã làm trong những thế kỷ trước. Trong đôi bàn tay khéo léo và điêu luyện của họ, những chiếc lọ hoa xinh xắn, những bình trà, bình rượu, những chiếc ấm, bồng binh, những chum, lu, hũ, vại và cả những con vật thân thương như trâu, Bò, mèo, lợn… cứ lần lượt ra đời.
>>>Xem thêm: Cẩm nang du lịch Hội An

Những con Nộm, Tò He dễ thương là sản phẩm được khách du lịch yêu thích

Người làng gốm truyền rằng, các nghệ nhân Thanh Hà từng được các vua chúa triều Nguyễn mời ra Huế để chế tác những sản phẩm phục vụ cho sinh hoạt cung đình và được phong hàm Cửu phẩm, Bát phẩm. Làng gốm Thanh Hà phát triển rực rỡ trong 2 thế kỷ XVII, XVIII và trở thành một trong những mặt hàng chủ yếu cung cấp cho thương gia khắp nơi đến giao thương tại phố cảng Hội An.

Quy trình làm gốm của Thanh Hà rất khắt khe:

- Đất sét lấy về dùng xuồng xăm kĩ, nhào nhuyễn rồi dùng kéo xén đất, cắt mỏng 3 đến 4 lần. Sau đó dùng sức người đạp đi đạp lại để tăng độ liên kết.

- Khi đất đã được luyện kĩ thì chia thành từng phấn mới bắt đầu tạo dáng.Muốn tạo dáng trước tiên phải chuốt. Khi chuốt phải có hai người ( thường do phụ nữ đảm nhận). Một người đứng 1 chân còn chân kia đạp bàn xoay trong khi đó 2 tay làm con đất; người còn lại ( kĩ thuật chính) lấy con đất đặt lên bàn xoay, cuốn thành hình sâu kèn rồi dùng cái sò, vòng, giẻ thấm nước để tạo dáng sản phẩm.

Làng nghề ở đây vẩn còn làm theo phương pháp thủ công nên bàn xoay ở Thanh Hà được vận hành bằng sức người, chứ không chạy bằng mô tơ.Người đứng trên cùng lúc thực hiện mấy nhiệm vụ: thay thế chiếc mô tơ để quay bàn xoay bằng chân; 2 tay thì nhào đất, xén và viên thành những miếng vừa đủ cho một sản phẩm; nhặt sản phẩm đã vuốt xong, xếp ra giá để phơi, đồng thời đặt miếng đất mới xuống bàn xoay cho một vòng quay mới.

Vuốt Gốm là khâu kĩ thuật đòi hỏi độ kĩ thuật , chính xác cao
của người nghệ nhân làm Gốm

Còn nghệ nhân ngồi dưới thì chỉ có một nhiệm vụ: vuốt gốm.

- Sản phẩm sau khi tạo dáng xong thì sẽ đem ra sân phơi nắng, đợi ngày nung.

- Phơi gốm se lại thì có 1 người sẽ dập hoa văn hay trang trí tùy ý. Đối với sản phẩm có đáy bầu sau khi phơi se lại thì được đưa vào bàn xoay lần thứ 2 úp ngược rồi dùng 1 dụng cụ ” vòng tròn” để tạo dáng.Sau khi gốm được phơi kĩ thì chất vào lò. Nhóm lửa khoảng 7-8 giờ thì xem khói đốt đã hết mới bắt đầu đốt thật lớn cho đến độ thì nghỉ lửa. Người thợ dùng “gốm thăm” trong lò kéo ra để thử. Nghỉ lửa thì phá cửa lò cho rộng để mau nguội khoảng 12h sau cho ra lò. Thời gian nung tổng cộng 1 lò trong 25 ngày.

Những sản phẩm được bày biện trong sân, xếp hàng chờ nung

Sau qúa trình làm gốm tỉ mỉ và cẩn thận , những thành phẩm sẽ được ra lò.

Không chỉ làm những sản phẩm thủ công, gốm Thanh Hà
còn có những sản phẩm tinh xảo, sáng tạo

Hiện, gốm Thanh Hà có mặt khắp nơi trong nước, xuất khẩu sang thị trường Canada, Hoa Kỳ, Pháp… Ngoài gốm, làng Thanh Hà còn nổi tiếng về gạch, ngói. Nơi đây, từ xưa đã cung cấp ngói âm dương, ngói màu, ngói ống cho các công trình kiến trúc cổ. Dường như, trên từng con đường, góc phố, mái ngói rêu phong của phố cổ Hội An đều trĩu nặng tấm lòng các nghệ nhân làng gốm Thanh Hà, chính họ đã tạo nên một góc phố cổ hoài niệm.

>>>Xem thêm : Những món quà lưu niệm không thể bỏ qua khi đến Đà Nẵng